Σύγχρονες Μήδειες

Με αφορμή την σημερινή ανατριχιαστική είδηση της ανήλεης κακοποίησης 7χρονου αγοριού από την ίδια την μητέρα και πιθανόν τον πατέρα του, (έχει αρχίσει να γίνεται μάστιγα πλέον το φαινόμενο κακοποίησης ανηλίκων από τους ίδιους τους γονείς!) παραθέτω αυτό το κείμενο, που είχα γράψει πέρυσι σε forum της otenet, μετά από την παράσταση Ο Κύκλος με την Κιμωλία, του Bertolt Brecht,
σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου και με πρωταγωνίστρια τη Λυδία Κονιόρδου.


Μπορεί ένας κύκλος από κιμωλία να ορίσει, να αποφασίσει αν το παιδί ανήκει στην μάνα που το γέννησε, αλλά το εγκατέλειψε, το ξέχασε σαν ένα άχρηστο δέμα πίσω της, ή αν ανήκει στην μάνα που το περιέθαλψε, το προστάτευσε με την ζωή της και το μεγάλωσε;

Μπορεί ένας δικαστής να αψηφήσει τους φυσικούς νόμους και τους δεσμούς αίματος, που ενώνουν την φυσική μάνα με το παιδί της και να πράξει σύμφωνα με τους νόμους της καρδιάς; Μπορεί να ενεργήσει σύμφωνα με το άγραφο δίκαιο, που παρακάμπτει το αυστηρό και στενόμυαλο μερικές φορές γράμμα του νόμου; Ο δικαστής Αζντάκ, του Μπέρτολτ Μπρεχτ μπορεί!
Φτιάχνοντας στο πάτωμα έναν κύκλο από κιμωλία! Η φυσική μάνα, εν όψει άτακτης φυγής από το αρχοντικό της, νοιάζεται μόνο για τα πλουμίδια και τα ψιμύθια που θα πάρει μαζί της. Να μην της λείψουν της αρχόντισσας οι φορεσιές εκείνες, που θα της δώσουν σαφή διάκριση από τους παρακατιανούς «δούλους»! Μαζεύει τα βελούδα, τα μεταξωτά και τα σεντέφια σε μπαούλα, αλλά ξεχνάει το βλαστάρι της. Μήπως το έβλεπε και ποτέ;

Οι «δούλες» το μεγάλωναν, το ντάντευαν και το κανάκευαν. Μέσα στον πανικό και τον τρόμο της επερχόμενης σφαγής, υπηρέτρια του αρχοντικού πέφτει πάνω στο μωρό, τον Μιχαήλ. Δεν βαστάει η καρδιά της να το αφήσει εκεί το αγγελούδι, έρμαιο στα χέρια των σφαγέων εκδικητών, Το παίρνει μαζί της, με κίνδυνο της ζωής της, γιατί οι σφαγείς το ψάχνουν το αρχοντόπουλο, να το ξεκάνουν κι αυτό, όπως κι ολόκληρη τη γενιά του. Περνάει δια πυρός και σιδήρου. Το κρατάει το παιδί με πολλές θυσίες και το μεγαλώνει.
Γίνεται το παιδί 7-8 χρονών. Αλλάζουν τα πράγματα κι ο σφαγέας άρχοντας ανατρέπεται. Ξεμυτάει η πραγματική μάνα και βγαίνει προς αναζήτηση του τέκνου της, γιατί χωρίς αυτό, παράδες δεν έχει.
Όλα τα κληρονομεί ο Μιχαήλ.
Διεκδικεί το παιδί "της" μέσω του νόμου.

Και νάτοι λοιπόν όλοι ενώπιον του δικαστή Αζντάκ.
Ο δικαστής είναι άνθρωπος με νου και παρρησία, είναι "σοφός", σαν άλλος Σολομών. Άλλωστε στην γνωστή ιστορία με τον Σολομώντα βασίζεται το έργο του Μπρεχτ.
Βάζει ο δικαστής το παιδί μέσα στον κύκλο από κιμωλία και τις δυό μανάδες στα πλάγια. Πρέπει αυτές να τραβήξουν το παιδί και η πιο δυνατή, αυτή που θα το τραβήξει προς τη μεριά της, θα το κερδίσει. Διελκυστίνδα με τρόπαιο το παιδί δηλαδή! Η φυσική μάνα τρέμει, φοβάται! «Δεν έχω τη δύναμη αυτηνής» λέει, «δεν είναι δίκαιο, θα χάσω»!
Αρχίζουν να τραβούν τον μικρό Μιχαήλ από τα χεράκια. Η φυσική μάνα τον τραβάει προς το μέρος της, η άλλη δεν μπορεί, τον αφήνει. Το βλέπει αυτό ο δικαστής και λέει να γίνει το ίδιο και μια δεύτερη φορά. Ξανά τραβούν, ξανά τον αφήνει η υπηρέτρια. Τον κερδίζει η μάνα, που θριαμβολογεί.
«Μα καλά, κοπέλα, μου, γιατί δεν τραβάς, δεν το θέλεις το παιδί;»
«Πώς, το θέλω, πάρα πολύ το θέλω, αλλά, εγώ το μεγάλωσα, δεν μού πάει η καρδιά να του βγάλω το χέρι»!
«Πάρε κοπέλα μου το παιδί ΣΟΥ και φύγε»!

Αυτή κοντολογίς είναι η υπόθεση της παράστασης «Ο κύκλος με την κιμωλία» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που είδα χτες, και παρά την αψιμύθιαστη αφήγησή μου, η παράσταση είναι γεμάτη χαρά, χρώματα, υπέροχα τραγούδια, και χιούμορ. Οι ηθοποιοί του Εθνικού θεάτρου είναι υποδειγματικοί και οι ερμηνείες πολύ καλές.
(Βέβαια μού έμεινε η πικρή διαπίστωση, πως αν αγαπάς κάποιον τόσο πολύ, προκειμένου να τον πονέσεις, τον αφήνεις να φύγει).
Lucy 2005